Herstoria Medycyny to cykl historii o medyczkach, które swoim działaniem pokazują Nam odwagę kobiet walczących nie tylko o swoje prawa, ale także o zdrowie i życie ludzi, którym z oddaniem niosły pomoc. Bardzo często nawet z narażeniem swojego własnego.
Nasze bohaterki
Anna Tomaszewicz-Dobrska - kobieta, która wykonała pierwsze w Polsce cięcie cesarskie
Fotografia pochodzi z książki „Anna Tomaszewicz Dobrska: karta z dziejów polskich lekarek” Zbigniewa Filara.
Anna Tomaszewicz-Dobrska to pierwsza polska lekarka zajmująca się ginekologią i położnictwem na ziemiach Polskich w czasach zaborów.
Urodziła się w Mławie, w wieku siedemnastu lat wyjechała do Szwajcarii i podjęła studia medyczne w Zurychu, które zakończyła obroną pracy doktorskiej w 1877 roku. Zanim do tego jednak doszło, na piątym roku studiów otrzymała możliwość asystentury u neurologa i psychiatry Eduarda Hitziga w Klinice Psychiatrii Uniwersytetu Zurychskiego. Wiedzę uzupełniała również w Wiedniu i Berlinie. Po studiach powróciła do Warszawy, lecz nie mogła nostryfikować dyplomu ze względu na płeć. Jej aplikacja do Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego została odrzucona, przez co wyjechała do Sankt Petersburga.
W carskiej Rosji również spotkała się z niemałymi problemami, ale po jakimś czasie dopuszczono ją do egzaminów końcowych. Pomogła jej w tym jednak praca lekarki w haremie sułtana, który przebywał w tamtym czasie w Petersburgu.
Na teren ziem polskich wróciła w 1880 roku, podejmując prywatną lekarską praktykę między innymi w przytułku położniczym.
To właśnie ona przeprowadziła pierwsze w Polsce cięcie cesarskie w 1918 roku w Warszawie. Anna była absolutną zwolenniczką aseptyki i przestrzegania zasad higieny, w związku z tym w przytułku położniczym, który prowadziła, było bardzo czysto, dzięki czemu śmiertelność położnic spadła poniżej 1%!
Jej działalność w obszarze zdrowia kobiet przekraczała granice lekarskiej praktyki. Anna Tomaszewicz-Dobrska była autorką licznych artykułów i publikacji na temat zdrowia, higieny, opieki nad dziećmi i edukacji seksualnej. Wykształciła setki lekarzy i akuszerek. Jej prace miały istotny wpływ na podnoszenie świadomości społecznej i poprawę warunków życia kobiet w tamtych czasach.
Anna Tomaszewicz-Dobrska była jednym z pierwszych członków Polskiego Towarzystwa Lekarskiego dla Kobiet, założonego w 1901 roku. Towarzystwo to miało na celu promowanie edukacji medycznej kobiet oraz walkę o równouprawnienie płci w dziedzinie medycyny.
Dodatkowo, Tomaszewicz-Dobrska aktywnie angażowała się w ruch sufrażystyczny, walcząc o prawa polskich kobiet. Była członkinią organizacji kobiecych, takich jak Liga Kobiet Polskich czy Koło Polskie Kobiet, które dążyły do zapewnienia kobietom pełnych praw obywatelskich.
Warto podkreślić, że jej postawa i determinacja otworzyły drogę dla kolejnych pokoleń polskich lekarek i kobiet pragnących rozwijać się w dziedzinie medycyny i społecznej aktywności. Przez swoje osiągnięcia i oddanie służbie zdrowia oraz walce o prawa kobiet Anna Tomaszewicz-Dobrska stała się ważną postacią w historii polskiego feminizmu i medycyny.
Irena Sendlerowa - pielęgniarka, która w czasie wojny ocaliła tysiące
Fotografia: Irena Sendlerowa, sanitariuszka w powstaniu warszawskim, 1944, fot. archiwum Janiny Zgrzembskiej / East News
Irena Sendlerowa – pielęgniarka i sanitariuszka ratująca żydowskie dzieci w trakcie Drugiej Wojny Światowej.
Dzięki jej odwadze zostało uratowanych ok 2500 dzieci
Studia na Uniwersytecie Warszawskim podjęła w 1928 roku. Studiowała z przerwami prawo i polonistykę, lecz nie ukończyła żadnego z tych kierunków. W 1931 wyszła za Mieczysława Sendlera, asystenta na wydziale filologii klasycznej. Życie zawodowe zaczęła podejmując pracę w dziale prawnym Sekcji Pomocy Matce i Dziecku przy Wolnej Wszechnicy Polskiej. Tam pełniła jednocześnie funkcję pracowniczki socjalnej oraz psychoterapeutki. W1935r. rozpoczęła pracę w Wydziale Opieki Społecznej i Zdrowia Publicznego Zarządu miasta stołecznego. Tam zastała ją wojna.
W krótkim czasie po wejściu Niemców do Polski, razem z koleżankami z Wydziału, zaczęła organizować pomoc Żydom. Zorganizowała także akcje przemycania dzieci z warszawskiego getta. Dane każdego z nich były zapisywane na wąskich karteczkach, bibule, nazwanej po wojnie „Lista Sendlerowej”. Zapisane bibułki trafiały do słoików, które zakopywała pod jabłonką na podwórku przy ul. Lekarskiej w Warszawie.
Była aresztowana przez Gestapo i skazana na śmierć, na całe szczęście zdołano ją wyciągnąć z Alei Szucha. Podczas Powstania Warszawskiego pracowała jako pielęgniarka PCK pod pseudonimem Siostra Jolanta. Po wojnie pracowała również z dziećmi, tworząc m.in. domy dla sierot.
W Czasach PRLu o niej zapomniano, ze względu na jej powstańczą przeszłość i działalność w Armii Krajowej. W 1965 roku została uhonorowana przez izraelski Instytut Yad Vashem medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Została również odznaczona przez Prezydenta Orderem Orła Białego, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
W 2007 roku Irena Sendlerowa została odznaczona dziecięcym Orderem Uśmiechu. Była Aniołem wśród ludzi!
Jolanta Wadowska-Król - lekarka, która odkryła co zatruwa śląskie dzieci
Fotografia: Adrian Tync, Jolanta Wadowska-Król na 5. Śląskim Festiwalu Nauki w Katowicach (Scena Doliny Rawy) podczas spotkania pt. „Tajemnica trucia szopienickich dzieci”
Jolanta Wadowska-Król – lekarka pediatra.
W latach 1973 – 1981 uratowała przed zachorowaniem bądź śmiercią na ołowicę setki dzieci z Katowic – Szopienic. Jako pierwsza odkryła tę chorobę u pacjentów mieszkających w sąsiedztwie Huty Metali Nieżelaznych „Szopienice”.
Zofia Kuratowska - hematolożka, której zawdzięczamy ogromny przełom we współczesnej medycynie
Fotografia: Jacek Kucharczyk
Zofia Kuratowska – lekarka, hematolożka.
W trakcie Powstania Warszawskiego była kolporterką „Biuletynu Informacyjnego”. Wiele lat później w 1955 roku ukończyła studia medyczne na Akademii Medycznej w Warszawie.
Prof. Kuratorska prowadziła w latach 60. badania dzięki, którym odkryła, że hormon erytropoetyna produkowana jest w nerkach. Jej badania doprowadziły do przełomu w hematologii i chorobach wewnętrznych.
Stanisława Leszczyńska - położna z Auschwitz
Fotografia: Autor nieznany/ze zbiorów Archiwum Archidiecezjalnego w Łodzi
Stanisława Leszczyńska – położna.
Była dowodem na to, że w czasach zagłady i totalnego zniszczenia można było uratować życie tych najmniejszych i najsłabszych. Ta dzielna kobieta, nasza polska położna pomogła przyjść na świat ok. 3000 dzieci urodzonym przez więźniarki w obozie koncentracyjnym w Auschwitz, będąc samej tam uwięzioną. Była nazywana przez nie „Mateczką” Stanisławą.
Urodziła się w Łodzi, gdzie jej ojciec zajmował się pracą w stolarni a matka pracowała w fabryce włókienniczej. Później razem z rodziną wyjechała do Brazylii, po czym wróciła do Polski w 1910 roku kontynuując naukę w jednym z gimnazjów. W trakcie Pierwszej Wojny Światowej działała pracując w Komitecie Niesienia Pomocy Biednym.
Kiedy wybuchła Druga Wojna Światowa, część rodziny Stanisławy została aresztowana za współpracę i działalność konspiracyjną, a nasza bohaterka wraz z córką zostały umieszczone w kobiecym więzieniu, następnie przetransportowane do KL Auschwitz-Birkenau za pomoc udzielaną Żydom. Dzięki temu, że udało jej się w porę zabrać dokumenty z kwalifikacjami zawodowymi, uniknęła śmierci i mogła sprawować opiekę nad swoimi podopiecznymi. Pomimo bardzo ciężkich warunków w jakich przyszło jej pracować, mając do dyspozycji tylko brudny koc pełen wszy udało jej się uzyskać niesamowite efekty – rodzące i ich dzieci utrzymywały się przy życiu. Podobnych sukcesów nie mieli nawet lekarze z Trzeciej Rzeszy, dlatego sama Stanisława była obiektem zazdrości i nienawiści Jozefa Mengele „Anioła Śmierci”.
Po skończonej wojnie Stanisława Leszczyńska zdecydowała się opisać swoje przeżycia w „Raporcie Położnej z Oświęcimia”, który wydała po raz pierwszy w Przeglądzie Lekarskim w 1965 roku. Od 1983 roku jej imię nosi Krakowska Szkoła Położnych.
8 maja to dzień urodzin Stanisławy Leszczyńskiej, który świętowany jest jako Dzień Położnych, które wspierają Nas od samego początku naszego życia i za to Wam właśnie DZIĘKUJEMY!
Zespół Polek w Medycynie
Autorka
Fotografia: Patrycja Płanik
Ewelina Jodkowska – Dyplomowana masażystka z doświadczeniem w pracy z dorosłymi i dziećmi. Od wielu lat jako wolontariuszka działająca w środowisku zrzeszającym żołnierzy weteranów, weteranów poszkodowanych, funkcjonariuszy służb mundurowych oraz ich rodzin i rodzin poległych w trakcie służby.