Szczepienia przeciwko HPV w pytaniach i odpowiedziach

Na temat roli cytologii i częstotliwości jej wykonywania powiedziano już wiele, jednak o profilaktyce pierwszorzędowej, czyli szczepionkach wciąż wiemy niewiele. Zapraszamy do zapoznania się z informacjami na temat szczepienie przeciw HPV.

Rodzaje i schemat szczepień przeciwko HPV 

W Polsce zarejestrowane są 3 rodzaje szczepionek: 2-walentna (preparat Cervarix), 4-walentna (preparat Gardasil, dawniej Silgard) i 9-walentna (preparat Gardasil 9). 

Jaki jest schemat szczepienia? 

Schemat szczepienia zależy od wieku osoby szczepionej. 

• Osoby w wieku 9-14 lat powinny być szczepione w schemacie dwudawkowym.
• Starsze – w trzydawkowym. W przypadku schematu dwudawkowego, drugą dawkę należy podać pomiędzy piątym a trzynastym miesiącem od podania pierwszej dawki. W przypadku schematu trzydawkowego druga dawkę podaje się po upływie dwóch miesięcy od pierwszej, a trzecią po upływie czterech miesięcy od drugiej. 
• Pomiędzy pierwszą i drugą dawką zawsze należy zachować co najmniej miesiąc odstępu, pomiędzy drugą i trzecią – trzy miesiące, a wszystkie dawki należy podać w ciągu jednego roku.

Dlaczego warto zaszczepić się przeciw-HPV? 

Infekcja HPV jest przenoszona drogą płciową, wiąże się z ryzykiem rozwoju raka szyjki macicy, pochwy i sromu u kobiet. Powoduje również nowotwory u mężczyzn, jak raka prącia, a także raka jamy ustnej, gardła i odbytu u obu płci.

HPV posiada wiele typów, jednak typy 16 i 18 w świetle badań uznane są za najbardziej kancerogenne. 

Wszystkie dostępne w Polsce szczepionki zabezpieczają przed infekcją tymi dwoma typami (16 i 18).

Dodatkowo 4-walentne i 9-walentne preparaty Gardasil zabezpieczają przed typami HPV 6 i 11 odpowiedzialnymi za rozwój brodawek zewnętrznych narządów płciowych i odbytu (kłykcin). 

Gardasil 9 uodparnia również przeciwko wysokoonkogennym typom 31, 33, 45, 52 i 58.

Kto może się zaszczepić przeciw HPV?

Szczepionki są zarejestrowane dla osób po ukończonym 9 roku życia i wedle zaleceń CDC wskazane u każdej osoby przed 26 rokiem życia, jednak także osoby powyżej 26 roku życia mogą odnieść korzyść ze szczepienia.

Kiedy kobieta po rozpoczęciu życia seksualnego może się zaszczepić? 

Rozpoczęcie współżycia seksualnego nie jest przeciwwskazaniem szczepienia przeciwko HPV. Owszem w związku z faktem, że HPV jest chorobą przenoszoną drogą płciową istnieje wtedy ryzyko, że w chwili przyjęcia szczepionki dana osoba miała już styczność z którymś z typów wirusa i jest nim zakażona, ale szczepionka chroni przed kilkoma typami HPV. Zakażenie się wszystkimi typami wirusa jest możliwe, choć mało prawdopodobne. Oczywiście można wykonać badania na obecność wirusa w organizmie, ale działanie to nie jest rutynowo zalecane przed szczepieniem.

Czy warto szczepić chłopców? 

Jak najbardziej, również mężczyźni chorują na nowotwory spowodowane HPV. Poza tym szczepienie chłopców ogranicza transmisję wirusa w populacji.

Zdrowie medyczek

Bezpieczeństwo i skuteczność szczepień przeciwko HPV

Tak, wieloośrodkowe badania kliniczne udowodniły bezpieczeństwo szczepionki. Najczęstszym efektem niepożądanym były omdlenia w związku ze stresem związanym z podaniem preparatu.

Czy po zaszczepieniu się p-HPV jestem w 100% pewna, że nie zachoruje na raka szyjki macicy?

Szczepionka jest skuteczna odwrotnie proporcjonalnie do wieku osoby zaszczepionej. HPV jest infekcją przenoszoną drogą płciową i każdy nowy partner seksualny zwiększa ryzyko infekcji. Niemniej skuteczność szczepień na HPV u osób zaszczepionych w wieku 9-14 lat sięga ponad 90%.

Czy jeśli jestem zaszczepiona przeciw HPV mogę zrezygnować z cytologii?

Niestety nie, ponieważ mimo wysokiej skuteczności szczepień HPV, nie zabezpieczają one przed wszystkimi typami wirusa. Poza tym wciąż możliwe jest zakażenie PRZED przyjęciem szczepionki.

Czy jeśli przyjęłam tylko dwie dawki i zapomniałam o trzeciej to muszę zaczynać cały schemat szczepienia od początku?

Już pierwsza dawka szczepienia pomaga wyindukować odporność na zakażenie wirusem, jednak należy pamiętać, że zalecany schemat  dwu- lub trzydawkowy jest schematem obecnie najlepiej przebadanym pod względem skuteczności i w związku z tym należy uzupełnić brakujące dawki w odpowiednim czasie. Nie ma konieczności rozpoczynania szczepienia od początku.

Program szczepień

W Polsce szczepienia przeciw HPV są szczepieniami zalecanymi, nie należą jednak do kalendarza szczepień obowiązkowych. Mimo zapewnień Ministerstwa Zdrowia o wprowadzeniu szczepień HPV do Narodowego Programu Szczepień w 2021 nadal nie stało się to faktem. Natomiast wiele jednostek samorządu terytorialnego prowadziło samorządowe programy szczepień przeciw HPV. Obecnie od 1 czerwca szczepienia są refundowane dla dziewczynek i chłopców w wieku 12 i 13 lat szczepionką 2-walentną i 9-walentną.

Jak sytuacja szczepień przeciwko HPV wygląda na świecie?

W 2019 ponad 100 krajów miało wprowadzone narodowe programy szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego, także te o znacznie niższym PKB niż Polska, jak: Rwanda, Filipiny czy Botswana. Poniższa grafika, zaczerpnięta ze strony WHO, jasno pokazuje również, że jesteśmy białą plamą na mapie Europy i jednym z niewielu krajów Unii Europejskiej, gdzie program taki nadal nie został wprowadzony. 

Materiały z których korzystałam:
1. CDC
2. cervarix-druki-pl-ii75-ii80-23_02_2017.pdf
3.gardasil-9-epar-summary-public_pl.pdf
4.MedExpress
5. https://nil.org.pl/aktualnosci/4345-minister-zdrowia-apeluje-o-nierozpoczynanie-szczepien-hpv
6. WHO

Autorka: Kamila Masłowska, lekarka