Zaburzenia ze spektrum autyzmu zwykle kojarzą się z chłopcem, który nie nawiązuje kontaktu wzrokowego i najchętniej spędza czas samotnie, poświęcając się w tym czasie nauce matematyki lub konstruowaniu budowli z klocków lego. Niestety, ten stereotypowy wizerunek działa krzywdząco nie tylko na całą społeczność osób w spektrum, ale przede wszystkim utrudnia diagnostykę dziewczynek i kobiet.
Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) występują u 1% populacji. Dokładny stosunek mężczyzn do kobiet waha się od 2:1 do 5:1. Tak duża rozbieżność ma wiele przyczyn, które sprowadzają się do jednego: diagnostyka ASD jest wystandaryzowana na podstawie obrazu klinicznego charakterystycznego dla chłopców.
Dziewczynki posiadają zestaw cech, dzięki którym skutecznie uciekają standardom diagnostycznym. Potrafią świetnie się “maskować”. Co to oznacza? Umieją wyuczyć się oczekiwanych społecznie zachowań na podstawie wzorców czerpanych z mediów i od rówieśników. Ponadto, mają większą tendencję do prezentowania objawów internalizacyjnych niż eksternalizacyjnych. Częściej niż impulsywności i nadruchliwości, możemy się u nich spodziewać np. zaburzeń lękowych i nastroju. Dodatkowo, stereotypowe zainteresowania, którym zwykle osoby ze spektrum poświęcają dużą uwagę. Są u nich zazwyczaj bardziej akceptowane społecznie i dopasowane do roli kulturowej, jak psychologia, moda lub literatura, co może wynikać z intensywnego dążenia do wpasowania się do otaczającego środowiska.
Powyższe przykłady obrazują problem, którego skutki są poważne. O ile czas diagnozy ASD u obu płci jest podobny, o tyle kobiety zaczynają proces diagnostyczny średnio 10 lat później niż mężczyźni. Co więcej, aby diagnostyka u kobiet w ogóle ruszyła, muszą one prezentować znacznie bardziej nasilone objawy.
Upowszechnianie wiedzy na temat różnorodności prezentacji klinicznych jest niezbędne nie tylko w medycynie somatycznej, ale także w odniesieniu do zdrowia psychicznego. Różnice między nami są piękne i niezbędne, jednak należy intensywnie pracować nad tym, aby nie były przeszkodą w otrzymywaniu trafnej diagnozy i dopasowanej terapii.
Autorka: lek. Alicja Kawalec