Zaburzenia ze spektrum autyzmu zwykle kojarzą się z chłopcem, który nie nawiązuje kontaktu wzrokowego i najchętniej spędza czas samotnie, poświęcając się w tym czasie nauce matematyki lub konstruowaniu budowli z klocków lego. Niestety, ten stereotypowy wizerunek działa krzywdząco nie tylko na całą społeczność osób w spektrum, ale przede wszystkim utrudnia diagnostykę dziewczynek i kobiet.
Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) występują u 1% populacji, ale dokładny stosunek mężczyzn do kobiet waha się od 2:1 do 5:1. Tak duża rozbieżność ma wiele przyczyn, które sprowadzają się do jednego: diagnostyka ASD jest wystandaryzowana na podstawie obrazu klinicznego charakterystycznego dla chłopców.
Dziewczynki posiadają zestaw cech, dzięki którym skutecznie uciekają standardom diagnostycznym. Potrafią świetnie się “maskować”, a więc umieją wyuczyć się oczekiwanych społecznie zachowań na podstawie wzorców czerpanych z mediów i od rówieśników. Ponadto, mają większą tendencję do prezentowania objawów internalizacyjnych niż eksternalizacyjnych – częściej niż impulsywności i nadruchliwości, możemy się u nich spodziewać np. zaburzeń lękowych i nastroju. Dodatkowo, stereotypowe zainteresowania, którym zwykle osoby ze spektrum poświęcają dużą uwagę, są u nich zazwyczaj bardziej akceptowane społecznie i dopasowane do roli kulturowej, jak psychologia, moda lub literatura, co może wynikać z intensywnego dążenia do wpasowania się do otaczającego środowiska.
Powyższe przykłady obrazują problem, którego skutki są poważne – o ile czas diagnozy ASD u obu płci jest podobny, o tyle kobiety zaczynają proces diagnostyczny średnio 10 lat później niż mężczyźni. Co więcej, aby diagnostyka u kobiet w ogóle ruszyła, muszą one prezentować znacznie bardziej nasilone objawy.
Upowszechnianie wiedzy na temat różnorodności prezentacji klinicznych jest niezbędne nie tylko w medycynie somatycznej, ale także w odniesieniu do zdrowia psychicznego. Różnice między nami są piękne i niezbędne, jednak należy intensywnie pracować nad tym, aby nie były przeszkodą w otrzymywaniu trafnej diagnozy i dopasowanej terapii.
Autorka: lek. Alicja Kawalec